Không Bằng Cấp Có Làm Được Giấy Phép Lao Động Không: Quy Định, Điều Kiện Và Thủ Tục

Không bằng cấp có xin được giấy phép lao động không là trăn trở của nhiều doanh nghiệp và chuyên gia nước ngoài, câu trả lời là CÓ, pháp luật Việt Nam cho phép cấp giấy phép lao động dựa trên kinh nghiệm làm việc thực tế. Để quy trình diễn ra thuận lợi, Luật Thành Đô sẽ cung cấp giải pháp và hướng dẫn chi tiết các điều kiện, thủ tục chứng minh năng lực để đảm bảo tuân thủ pháp luật lao động. Việc hiểu rõ quy định về giấy phép lao động cho lao động kỹ thuật và cách chứng minh kinh nghiệm là chìa khóa thành công.

Pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về việc cấp giấy phép lao động khi không có bằng cấp?

Theo Nghị định 219/2025/NĐ-CP, người lao động nước ngoài không có bằng đại học vẫn có thể được cấp giấy phép lao động nếu đáp ứng điều kiện về kinh nghiệm làm việc cho các vị trí như lao động kỹ thuật, chuyên gia (trong một số trường hợp), nhà quản lý, hoặc giám đốc điều hành.

Quan niệm rằng bằng đại học là điều kiện bắt buộc để xin giấy phép lao động tại Việt Nam đã không còn hoàn toàn chính xác. Pháp luật lao động Việt Nam, đặc biệt là các quy định mới nhất, đã có những điều chỉnh linh hoạt để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, ghi nhận năng lực thực tiễn và kinh nghiệm làm việc thay vì chỉ dựa vào văn bằng chính quy. Điều này mở ra cơ hội cho nhiều chuyên gia, kỹ thuật viên tay nghề cao trên thế giới đến làm việc và cống hiến tại Việt Nam.

Cụ thể, Bộ luật Lao động và Nghị định 219/2025/NĐ-CP đã định nghĩa rõ các vị trí công việc mà yêu cầu về kinh nghiệm có thể thay thế cho bằng cấp. Đây là một bước tiến quan trọng, giúp các doanh nghiệp giải quyết bài toán thiếu hụt nhân sự có kỹ năng đặc thù mà không bị rào cản về mặt học thuật.

Như vậy, cánh cửa làm việc hợp pháp tại Việt Nam vẫn rộng mở cho những người lao động nước ngoài có tay nghề và kinh nghiệm dày dặn, ngay cả khi họ không sở hữu bằng cấp đại học. Vấn đề cốt lõi nằm ở việc chứng minh năng lực và kinh nghiệm một cách hợp lệ theo yêu cầu của pháp luật.

Những vị trí công việc nào không yêu cầu bằng cấp mà vẫn được cấp giấy phép lao động?

Các vị trí không yêu cầu bằng cấp bao gồm Lao động kỹ thuật, Nhà quản lý và Giám đốc điều hành. Đây là những vị trí mà pháp luật chú trọng vào kinh nghiệm thực tiễn và năng lực điều hành thay vì bằng cấp học thuật.

Pháp luật Việt Nam đã xác định rõ các nhóm đối tượng có thể sử dụng kinh nghiệm làm việc để thay thế cho yêu cầu về bằng cấp. Việc phân loại này giúp doanh nghiệp dễ dàng xác định và chuẩn bị hồ sơ phù hợp cho nhân sự của mình.

Lao động kỹ thuật là vị trí phổ biến nhất không cần bằng cấp phải không?

Đúng vậy. Lao động kỹ thuật là trường hợp điển hình nhất, chỉ cần chứng minh được quá trình đào tạo chuyên ngành ít nhất 1 năm và 2 năm kinh nghiệm, hoặc có tối thiểu 3 năm kinh nghiệm làm việc thực tế.

Theo Điều 3 Nghị định 219/2025/NĐ-CP, lao động kỹ thuật được xác định dựa trên hai tiêu chí linh hoạt, không đặt nặng bằng cấp đại học:

• Được đào tạo chuyên ngành kỹ thuật hoặc chuyên ngành khác trong thời gian ít nhất 01 năm và có ít nhất 02 năm kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành được đào tạo.
• Có ít nhất 03 năm kinh nghiệm làm công việc phù hợp với vị trí công việc mà người lao động nước ngoài dự kiến làm việc tại Việt Nam.

Luật Thành Đô chia sẻ: "Một trường hợp thực tế chúng tôi đã xử lý thành công là một đầu bếp người Nhật Bản. Ông không có bằng đại học nhưng có chứng chỉ đào tạo nghề bếp chuyên nghiệp trong 18 tháng tại Nhật và hơn 10 năm kinh nghiệm làm bếp trưởng. Dựa vào quy định này, chúng tôi đã hỗ trợ ông xin thành công giấy phép lao động vị trí lao động kỹ thuật, giúp nhà hàng hợp pháp hóa việc sử dụng chuyên gia ẩm thực hàng đầu".

Vị trí Nhà quản lý và Giám đốc điều hành được xác định như thế nào? 

Các vị trí này được xác định dựa trên chức danh và vai trò thực tế trong cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp, không phụ thuộc vào việc có bằng cấp hay không, miễn là đáp ứng các quy định của Luật Doanh nghiệp.

Pháp luật tập trung vào vai trò và trách nhiệm thực tế của các vị trí này:

• Nhà quản lý: Là người quản lý doanh nghiệp theo định nghĩa tại khoản 24 Điều 4 Luật Doanh nghiệp, hoặc là người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu một cơ quan, tổ chức.
• Giám đốc điều hành: Là người đứng đầu chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh hoặc người đứng đầu và trực tiếp điều hành một lĩnh vực của doanh nghiệp và có ít nhất 03 năm kinh nghiệm phù hợp.

Điều này có nghĩa là một người có thể được bổ nhiệm làm Giám đốc chi nhánh tại Việt Nam dựa trên năng lực và kinh nghiệm quản lý của họ ở công ty mẹ, và hồ sơ xin cấp giấy phép lao động cho nhà quản lý sẽ tập trung vào quyết định bổ nhiệm và các tài liệu chứng minh cơ cấu tổ chức.

Hồ sơ và thủ tục chứng minh kinh nghiệm thay thế bằng cấp được thực hiện ra sao?

Doanh nghiệp cần chuẩn bị các giấy tờ xác thực kinh nghiệm làm việc từ các công ty nước ngoài, văn bằng, chứng chỉ đào tạo (nếu có), và giấy phép lao động cũ (nếu có). Quy trình gồm 4 bước: chuẩn bị, nộp, thẩm định hồ sơ và nhận kết quả.

Cần chuẩn bị những giấy tờ chứng minh kinh nghiệm nào?

Giấy tờ cốt lõi là văn bản xác nhận kinh nghiệm từ người sử dụng lao động ở nước ngoài, hoặc có thể sử dụng giấy phép lao động, giấy xác nhận miễn giấy phép lao động đã được cấp tại Việt Nam.

Để chứng minh kinh nghiệm một cách thuyết phục và hợp lệ, hồ sơ cần có các loại giấy tờ sau, theo quy định tại Điều 19 Nghị định 219/2025/NĐ-CP:

• Văn bản xác nhận kinh nghiệm: Do cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở nước ngoài cấp. Văn bản này cần ghi rõ thông tin về người lao động, thời gian làm việc, vị trí công việc, và mô tả công việc đã đảm nhận.
• Văn bằng, chứng chỉ đào tạo nghề: Đối với lao động kỹ thuật thuộc trường hợp được đào tạo ít nhất 01 năm.
• Giấy phép lao động hoặc Giấy xác nhận không thuộc diện cấp giấy phép lao động đã được cấp trước đó tại Việt Nam: Đây là giấy tờ có giá trị cao để thay thế cho văn bản xác nhận kinh nghiệm từ nước ngoài.

Luật Thành Đô lưu ý: Tất cả các giấy tờ này nếu do nước ngoài cấp đều phải được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật công chứng sang tiếng Việt để đảm bảo tính pháp lý khi nộp cho cơ quan chức năng Việt Nam.

Quy trình 4 bước xin giấy phép lao động khi không có bằng cấp là gì?

Quy trình bao gồm: (1) Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ theo quy định, (2) Nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công, (3) Chờ cơ quan thẩm quyền thẩm định trong 10 ngày làm việc, và (4) Nhận kết quả là giấy phép lao động.

Quy trình xin dịch vụ làm giấy phép lao động cho người không có bằng cấp về cơ bản tương tự như trường hợp thông thường, nhưng cần chú trọng đặc biệt vào các giấy tờ chứng minh kinh nghiệm.

1. Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ. Doanh nghiệp tập hợp đầy đủ các giấy tờ theo yêu cầu tại Điều 18 và Điều 19 Nghị định 219/2025/NĐ-CP, đặc biệt là các văn bản chứng minh kinh nghiệm đã nêu ở trên.
2. Bước 2: Nộp hồ sơ. Doanh nghiệp nộp 01 bộ hồ sơ trong khoảng thời gian từ 10 đến 60 ngày trước ngày dự kiến làm việc, tại Trung tâm Phục vụ hành chính công của tỉnh/thành phố nơi người lao động sẽ làm việc.
3. Bước 3: Thẩm định hồ sơ. Cơ quan có thẩm quyền (Sở Nội vụ hoặc cơ quan được ủy quyền) sẽ thẩm định hồ sơ trong thời hạn 10 ngày làm việc.
4. Bước 4: Nhận kết quả. Nếu hồ sơ hợp lệ, Giấy phép lao động sẽ được cấp theo Mẫu số 04 ban hành kèm theo Nghị định 219/2025/NĐ-CP.

Tuân thủ đúng quy định về chứng minh kinh nghiệm mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp và người lao động?

Việc tuân thủ giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý và các khoản phạt nặng, đảm bảo hoạt động kinh doanh liên tục. Đối với người lao động, đây là cơ sở pháp lý vững chắc để làm việc, sinh sống và xin cấp thẻ tạm trú tại Việt Nam.

Việc chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng và tuân thủ tuyệt đối các quy định của pháp luật không chỉ là một nghĩa vụ mà còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực. Thay vì đối mặt với nguy cơ bị xử phạt vì sử dụng lao động trái phép, doanh nghiệp có thể yên tâm phát triển kinh doanh và khai thác tối đa năng lực của các chuyên gia, kỹ thuật viên nước ngoài.

• An toàn pháp lý: Đảm bảo 100% tuân thủ pháp luật, tránh các rủi ro về thanh tra, kiểm tra và các khoản phạt hành chính có thể lên đến hàng chục triệu đồng.
• Hoạt động kinh doanh ổn định: Hợp pháp hóa lao động giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh một cách liên tục, không bị gián đoạn.
• Nền tảng cho các thủ tục khác: Giấy phép lao động là giấy tờ bắt buộc để người lao động nước ngoài xin thẻ tạm trú cho người nước ngoài có giấy phép lao động, giúp họ và gia đình ổn định cuộc sống lâu dài tại Việt Nam.
• Xây dựng uy tín: Một doanh nghiệp tuân thủ pháp luật sẽ xây dựng được hình ảnh chuyên nghiệp, uy tín trong mắt đối tác, khách hàng và chính người lao động.

Các câu hỏi thường gặp về giấy phép lao động không cần bằng cấp

Tài liệu tham khảo

• Bộ luật Lao động (Số 45/2019/QH14): https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Bo-Luat-lao-dong-2019-333670.aspx
• Nghị định số 152/2020/NĐ-CP của Chính phủ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Nghi-dinh-152-2020-ND-CP-quan-ly-nguoi-lao-dong-nuoc-ngoai-lam-viec-tai-Viet-Nam-280261.aspx
• Nghị định số 70/2023/NĐ-CP của Chính phủ: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Lao-dong-Tien-luong/Nghi-dinh-70-2023-ND-CP-sua-doi-Nghi-dinh-152-2020-ND-CP-lao-dong-nuoc-ngoai-579513.aspx
• Cổng Thông tin điện tử Chính phủ: https://chinhphu.vn/
• Cổng Dịch vụ công Quốc gia: https://dichvucong.gov.vn/p/home/dvc-trang-chu.html